คู่มือแนวทางการการดำเนินงานคลินิกผู้สูงอายุคุณภาพและประเด็นสำคัญด้านเวชศาสตร์ผู้สูงอายุในแผนกผู้ป่วยนอก

11 ในก ะชุมสมัชชาโ กผู้้� สูงอายุครั้้� งที่่� สอง ที่่� กุ งมาดิ ด ะเ ศสเ น เดือนเม ยน ปีี ค.ศ. 2002 องค์ก อนามัยโ กได้้พยายาม ณ งค์ความคิดด้้น Active Aging เพื่� อปรัับ ศนคติของ ะชาคมต่อผู้้� สูงอายุให้เป็็นด้้น วก โดยชี� ให้เห็นว่าผู้้� สูงอายุไม่จำำ �เป็็นต้องเป็็นภ ะต่อสังคม กลั สาม ถมีีบทบา ที่่� ำ � ะโยชน์ต่อสังคมได้้ก ะชุมได้ เสนอก อ แนวคิดก่ งเสิ มให้ผู้้� สูงอายุสาม ถดำ � งชีีิตได้อย่าง “Active Aging” ต้อง ะกอบด้้วยสาม ะเด็น ที่่� สำ �คัญ ต่อไปนี้� 1. การป้องกันโร เร้� อรัง แม้ผู้้� สูงอายุ ะมีโ คภัยไข้เจ็็ มากกว่าในวัยอ่� น แต่ก็เป็็นกลุ่่มโ คที่่� สาม ถป้้องกันได้เป็็นส่วนใหญ่ ก ณ งค์ ส่งเสิ มสุขภ แ ะป้้องกันโ คให้ผู้้� สูงอายุให้คงมีีุขภ ที่่� ดีให้นานที่่� สุดเ่ าที่่� ะ ำ �ได้้ จึงเป็็นสิ� งที่่� คุ� มค่าต่อก งุ น มากกว่าก ยายาม ก โ คต่างๆที่่� เกิดข้� นแล้้ว 2. การเข้าถึึงบริการสุุขภาพระดัับปฐมภููมิิท่� เอื� อต่อผู้้� ป่ว สููงอายุุ ก ารศึึกษา่ าความสาม ถในก ำ �เนินชีีิตปร ะจำำ �วันที่่� ผู้้� สูงอายุไ ยสูญเสียมากที่่� สุดคือ ก ไม่สาม ถ ใิ ก ขนส่งสาธ ณะที่่� ฐจััดให้้ ด งน้� น ก ดิ กุ ขภ ใน ะ ฐมภููิเพื่� อให้ผู้้� สูงอายุเข้้าถ งได้โดยสะดวก จึึงมีความสำ �คัญอย่างมาก 3. การปรับเปลี่� นสิ่� งแว อ ให้้เอื� อต่อการดำำ �รงชีีิตของผู้้� สููงอายุุ กแนวคิดทั้้� งสาม ะเด็นข้้งต้น รูู แิ กุ ขภ ผู้้� สูงอายุที่่� ม ะสิิ ภาพต้้องสาม ถตอ สนอง วัตถุ ะสงค์โดยเฉ ะ ะเด็นที่่� 1 แ ะ 2 นอก กน้� น แิ กุ ขภาพนั้� นยังต้องตอ สนองต่อลััก ณะของ ผู้้� ป่่วยสูงอายุที่่� แตกต่าง กผู้้� ป่่วยที่่� อายุน้อยกว่า ดังคำ �ช่วยจำำ �ที่่� ว่า R-A-M-P-S R – reduced body reserve กก เปลี่่� ยนแ งเนื� อง กความช้ � ง งกายวิภาคแ ะ งสีิ ยา ส่ง ให้ผู้้� ป่่วยสูงอายุมีีลัก ณะ ง เวชก มแตกต่าง กผู้้� ป่่วยวัยอ่� น มีีลัก ณะ งเวชก มที่่� ไม่จำำ �เ ะทั้้� งอาก แ ะอาก แสดง A – atypical presentation ผู้้� ป่่วยสูงอายุอาจมีีลััก ณะ งเวชก มที่่� ไม่จำำ �เ ะทั้้� งอาก แ ะอาก แสดง ในสองลััก ณะดังต่อไปนี้� 1. อาก แ ะอาก แสดงที่่� เป็็นลััก ณะจำำ �เ ะของโ ค (typical presentation) ที่่� ในผู้้� ป่่วยทั่่� วไ อ ไม่ ในผู้้� ป่่วยสูงอายุได้้เช่น อากา ปััสสาวะบ่่อย ด่� มนำ � �บ่่อยในผู้้� ป่่วยทั่่� วไป มัักบ่่งถึงโ คเบา หวาน ขณะที่่� ผู้้� ป่่วยสูงอายุที่่� เป็็น โ คเ หวาน อ ไม่แจ้้งอาการดัังกล่่าวกัับแ์ หื อผู้้� ป่่วยสูงอายุที่่� มีภาวะขาดส อาห อ ไม่ได้ม แ์ ด้วย อาก เบื่� ออาห แต่มาโ ง ยาบาลด้้วยอาก ของโ คติดเชื� อต่างๆ เนื� อง ก ของภาวะข าดส อาห ำ �ให้้ภ ูิคุ� มกัน่ างกาย ด ง นำ �ไปสู่่กิ ดเชื� อได้้่ายในที่่� สุด 2. อาก ที่่�่ อยในผู้้� ป่่วยสูงอายุที่่� ไม่จำำ �เ ะต่อ ะ อวัยวะใดชัดเ นที่่� เี ยก กลุ่่มอาก งอายุ (geriatric syndrome) โดยอาก เหล่่าน้� อ เกิด ก ยาธิสภาพต่่างๆ ได้มากมายหลา ย ะบบ ทำ ำ �ให้ยากต่อการวิิ นิจฉััยแยกโ ค อาก เหล่่าน้� อ เี ยกว่า “ big I’s” ได้แก่ 2.1 instability หมายถึง ภาวะหกล้้ม 2.2 immobility หมายถึง ก ญเสียความสาม ถในก เดิน 2.3 incontinence หมายถึง อาก ปััสสาวะ ดหื ออุ ะ ด 2.4 intellectual impairment หมายถึง ความสาม ถ งสติปััญญ ก่ อง ถ้้เป็็นใน ะยะเฉีย น ะบ่่งถึงภาวะซึึมสัับสนเฉีย น (delirium) แ ะถ้้เป็็นเรื้้� อ ง ะบ่่งถึงภาวะสมองเส่� อม (dementia)