แนวทางการจัดบริการคลินิกผู้สูงอายุ

85 2. การประเมินทางสุุขภาพจิต (psychomental assessment) เป็นการประเมินเพื� ให้ทราบค ามิ ปกติ ทางสุุขภาพจิตที� าจซ่่ นอยู่่� ได้้แก่ าการสัับ นฉับพลัน (delirium) ภา ะึ มเศร้า (depression) และภา ะ ม งเสื่� ม (dementia) เน่� งจากผู้้� ป่ ยสููง ายุมักมีพยาธิิ ภาพในระบบจิตประ าทร่่วมกับพยาธิิ ภาพ ทางกาย แพทย์ค รประเมิน ภา ะทางจิต (mental status) โ ย าจใช้เคร่� งมือที่่� ได้้มาตรฐานต่างๆ หาก มีค ามิ ปกติจึงพิจารณาวิินิจฉัยแยกโรคเพื� ให้ได้้การวิินิจฉัยโรคที� จำ �เพาะ ไป เช่น 2.1 ตร จคั กร งภา ะ ม งเสื่� มโ ยั ก ามการเปลี� ยนแปลงข งค ามจำ �ระยะสั้� น การร้� คิ (cogni- tion) ที� ถดถอ ย การเปลี� ยนแปลงข งพฤติกรรมและ ารมณ์ในระยะเ ลาไม่่ก � เดืื นที� ผ่่านมาหร การถดถอ ย ข งค าม ามาร ในการทำ �กิจกรรม (functional decline) ซึ่่� ง าจเป็น าการนำ �ข งภา ะ ม งเสื่� มห าจประเมินโ ยการ บ ามญาติผู้้� ใกล้้ิ เทียบกับ 10 ปี นด้ ย modified IQCODE ตล จนการใช้ เคร่� งมือต่่างๆ ในการคั กร งผู้้� ที� งสััยว่่า าจมีการร้� คิ บกพร่ ง (cognitive impairment) โ ยเคร่� งมื Mini-Cog, Thai Mental State Examination (TMSE), Mini-Mental State Examination-Thai 2002 (MMSE-Thai 2002), Montreal Cognitive Assessment (MoCA), MoCA-basic, Rowland Universal Dementia Assessment Scale (RUDAS) เป็นต้น 2.2 ตร จคั กร ง าการสัับ นฉับพลันด้ ยการั ก ามการรับร้� หร พฤติกรรมที� เปลี� ยนแปลงไปใน ระยะเ ลาสั้� นๆ ก นหน้านี� ไปจากพื� นฐานเดิิมข งผู้้� ป่ ยและใช้เคร่� งมื Confusion Assessment Method (CAM) ประเมินเพิ� มเติม หากมี าการสัับ นฉับพลัน งหา าเหตุ ไป 2.3 คั กร งภา ะึ มเศร้า ย Thai Geriatric Depression Scale (Thai GDS) ห แบบประเมิน โรคึ มเศร้า 9 คำ าม (Patient Health Questionnaire-9: PHQ-9 ห 9Q) อย่ างไรก็ตาม ในสถ านการณ์ ที� มีเ ลาประเมินจำ �กั าจคั กร ง ย 2 คำ าม (2Q) น ประก บ ย 1) ภายใน 2 สััป าห์ที� านมา ร มวัันนี� ท่านร้� สึึกหดหู่� เศร้าหร แท้้สิ� นหวัังห ไม่ และ 2) ภายใน 2 สััป าห์ที� านมาร มวัันนี� ท่าน ร้� สึึกเบื� ทำ ะไรก็ไม่เพลิ เพลินห ไม่ หากต บว่่า “ใช่” ใ หน่� งหรืือทั้� ง 2 ข้้อจึึงประเมิน ย แบบประเมินโรคึ มเศร้า 9 คำ าม (9Q) ห TGDS ไป US Preventive Service Task Force ไม่ได้้แนะนำ �ให้ตร จคั กร งภา ะ ม งเสื่� มด้ ยเคร่� งมื ประเมินทุกราย ยกเว้้นรายที� งสััยว่่ามีค ามิ ปกติข งการร้� คิ (cognitive impairment) หรืือมีีการล ลง ข งค าม ามาร ในการช่่วยเหลื ตนเ ง (functional decline) แต่ผู้้� สููง ายุทุกรายค รได้้รับการ บ าม เร่� งค ามจำ �และประเมินเพิ� มเติมหาก งสััยว่่า าจมีปัญหาและหากอยู่่� ในคลินิกที� น่าจะมีค ามชุกข งผู้้� ป่ ย ม งเสื่� มสููง าจใช้แบบประเมินเป็นเคร่� งมื ประเมินคั กร งได้้เลย 3. การประเมินด้้านสัังคมและสิ่� งแวดล้้ ม (social assessment) ประเด็็นที� ต งประเมินคื เศรษฐฐานะ สิิทธิิการรักษา สิิทธิิผู้้� พิการ เบี� ยยังชีพผู้้� สููง ายุ แหล่งรายได้้และรายจ่าย สิ่� งแ มร บตั ผู้้� สููง ายุโ ย เน้นการประเมินเพื� เร่� งค ามปลั ย เช่น ค ามเสี่� ยงหกล้ม สุุข นามัย การระบาย ากาศ แหล่งนำ� � เสีีย ตล จนค ามยากง่ายในการเข้าถึึงระบบบริการสุุขภาพ เป็นต้น น กจากนั� นยังต งประเมินผู้้� ดููแล