แนวทางการจัดบริการคลินิกผู้สูงอายุ

53 แนวทางการป้องกันภาวะหกล้้มในผู้้� สููงอายุุ ผู้้� สููง ายุมีค ามเสี่� ยงที� จะหกล้มมากกว่่าวััยอื่่� นๆ ยิ� ง ายุที� มากข้� นยิ� งเสี่� ยงที� จะหกล้มสููงข้� น ดัังนั� นบุคลากร สุุขภาพจึงค รตระหนักและให้การป้ งกันภา ะหกล้มในผู้้� สููง ายุ เริ� มจากคั กร งค ามเสี่� ยงหกล้มเบื� ง ต้น ยคำ าม 3 ข้้อคืื 1) มีการหกล้มใน 1 ปีที� านมาห ไม่ 2) ร้� สึึกว่่ายืนห เดิินไม่่ม� นคงห ไม่ และ 3) กลั หกล้มห ไม่ จากนั� นค รประเมินปัจจัยเสี่� ยงในผู้้� ที� มีค ามเสี่� ยงหกล้มโ ยการประเมินปัจจัยเสี่� ยง ที� คร บคลุม ร มทั� งให้การรักษาอย่่างเหมาะ มย มช่่วยล การเกิ ภา ะหกล้มและภา ะแทรกซ้้ นที� จะ เกิ ตามมาได้้ ผู้้� สููง ายุที� มีค ามเสี่� ยงหกล้มสููงค รได้้รับการประเมินปัจจัยเสี่� ยงแบบหลายปัจจัยเป็นราย บุคคล (multifactorial assessment) ดัังนี� 1. การรู้้� คิิด ผู้้� สููง ายุที� มีการร้� คิ บกพ งจากการประเมิน MMSE ได้้น้ ยกว่่า 26 คะแนนมีค ามเสี่� ยง ที� จะหกล้มแล้้วได้้รับบา เจ็บเพิ� มข้� นประมาณ 2 เท่า หากค าม ามาร ในการบริหารจั การตนเ ง (exec- utive function) บกพ งจะเพิ� มค ามเสี่� ยงหกล้ม 1.4 เท่า แนะนำ � ให้้ถามประวััติจากผู้้� สููง ายุ ผู้้� ดููแลห ญาติใกล้้ิ าผู้้� สููง ายุมีปัญหาในด้้านค ามจำ � ค าม ามาร ข ง ม ง ค าม ามาร ในการทำ �กิจกรรม ล ลงห ไม่ ถ้้ามีปัญหาให้ประเมินเพิ� มเติม ยเคร่� งมือที่่� ทำ �ได้้ง่าย เช่น Mini-Cog, MMSE 2. ะบบ ะสาทสมอง ผู้้� ที� มีค ามิ ปกติข งระบบประ าท ม ง เช่น การร้� คิ บกพ ง โรคหล เลื ม ง โรคพาร์กินสัันห าการมึนงง เวีียนศีรษะ มีค ามเสี่� ยงหกล้มเพิ� มข้� น แนะนำ � ให้้ซัักประวััติ และตร จร่างกายเพื� นหาโรคทางระบบประ าท ม งที� จะทำ �ให้ผู้้� สููง ายุเสี่� ยงหกล้ม 3. ะบบหััวใ และ ลอ เลือ ผู้้� ที� มีระบบหั ใจและหล เลือดท ำ �งานิ ปกติมีค ามเสี่� ยงหกล้ม ได้้แก่ carotid sinus syndrome, vasovagal syncope, bradyarrhythmias, tachyarrhythmias น กจากนี� ภา ะค ามดัันโลหิตตำ� �ขณะเปลี� ยนท่าก็มีค ามสััมพันธ์์กับค ามเสี่� ยงหกล้มเช่นกัน แนะนำ � - คลำ �ชีพจรเพื� ประเมินการเต้นข งหั ใจว่่าสม่ำ� �เ ม ห ไม่ เต้นเร็ หรืือช้้ากว่่าปกติห ไม่ - ตร จภา ะค ามดัันโลหิตตำ� �ขณะเปลี� ยนท่า (postural hypotension) โ ยวัั ค ามดัันโลหิตใน ท่าน นและท่ายืน (หากทำ �ท่ายืนไม่ได้้ให้้วัดท่่าน นและท่านั� งแทน) ระยะเ ลาห่างกันไม่เกิน 3 นาที หากค ามดัันโลหิตท่ายืนตั บนล ลง างน้ ย 20 มิลลิเมตรปร ทหรืือตััวล่่างล ลง างน้ ย 10 มิลลิเมตรปร ทแ งว่่ามีภา ะดัังกล่า 4. ะบบทางเดิินปััสสาวะ ผู้้� มีปัญหาการกลั� นปั า ะที� มี าเหตุหลักจากปัญหาการเคลื� นไห (functional incontinence) มีค ามเสี่� ยงหกล้มมากข้� น ซึ่่� งปัญหาการกลั� นปั า ะแบบ mixed และ urge incontinence จะเพิ� มค ามเสี่� ยงหกล้ม แต่ stress incontinence ไม่่ีค ามสััมพันธ์์กับภา ะหกล้ม การ ลุกมาปั า ะช่่วงกลางคืนตั� งแต่ 2 ครั� งข้� นไปก็เสี่� ยงหกล้มเช่นเดีียวกััน แนะนำ � ให้้ซััก ามปัญหาการกลั� น ปั า ะ เช่น ปั า ะบ ยกว่่าปกติ (increased daytime frequency) ปั า ะบ ยช่่วงกลางคืน (nocturia) ปั า ะเฉียบพลัน (urgency) และปั า ะเล็ รา (urinary incontinence)