คู่มือแนวทางการการดำเนินงานคลินิกผู้สูงอายุคุณภาพและประเด็นสำคัญด้านเวชศาสตร์ผู้สูงอายุในแผนกผู้ป่วยนอก

53 อ ไม่หลัั (Insomnia) เหตุ ที่่� ต้องดููแ เป็นพิิเศษ ภาวะนอนไม่หลัับจััดเป็็นหน่� งในกลุ่่มอาก ผู้้� สูงอายุที่่�่ อย ซึ่� ง วมถึงก เริ่่� มหลั ยาก หลั ไม่สนิทตื่่� นบ่่อย ก หลั ยากหลััง กต่� นนอน หื อการตื่่� นเช้้เกินไ แล้้วไม่สาม ถหลัับต่่อได้้ ภาวะนอนไม่หลัับนั้� นส่ง ก ะ ต่อก ำ �กิ ก มในช่วงก งวัน เช่น ำ �ให้้ม อาก่ อนเพลีีย มีอ มณ์หงุดหงิด หื อง่วงมากใน ะหว่างวัน ซึ่� งส่ง ก ะ่ อก ำ � งชีีิตของผู้้� สูงอายุได้ เป้าหมา การดููแ เพื่� อให้ผู้้� สูงอายุสาม ถ ำ �กิจวััต ะจำำ �วันได้อย่างเป็็น กติแ ะมีีุณภาพชีีวิตที่่� ดีี้� น แ ว างการประเมิ ก ะเมินผู้้� สูงอายุที่่� มีปััญหานอนไม่หลั ในเบื้� องต้นต้อง ำ �ก ะเมินให้ได้้่อนว่าเป็็นปััญหาอ่� นที่่� ซ่่อนเร้้นอยู่ ที่่� ไม่ใช่ภาวะนอนไม่หลั หื อไม่ ภาวะที่่� สำ �คัญมากที่่� ต้องแยกโ คคือภาวะซึึมสัับสนเฉีย น (delirium) โดยเฉ ะ อย่างยิ� งผู้้� ป่่วยที่่� นอนอยู่ในโ ง ย ก ก ะวััิในข้� นแ ก คว ถาม ะยะเว ที่่� มีปััญหานอนไม่หลัับว่่าเป็็นมานานเพีียงใด ในผู้้� ที่่� มีปััญหาภาวะ นอนไม่หลั ที่่� เกิดข้� นใน ะยะส้� น อาการมัักมีความสัมพัันธ์กัับปััจจััยก ะตุ� น งอย่างที่่� ชัดเ น เช่น มีก ยบ้้านใหม่ มีเคี ยดหื อกังว การสููญเสียบุุคคลอัันเป็็นที่่� รััก สภ แวดล้้อมที่่� ไม่สงบ ซ ึ่่� งหากภาวะความเคี ยดเหล่่าน้� ไม่ได้ มีก ดก ที่่� เหมาะสม อ ก ยเป็็นปััญห ะยาวได้้ หากเป็็นก นอนไม่หลั แ เรื้้� อรััง (นานกว่า 1 เดือน) อ เกิด กมีโ คเรื้้� อรััง งกาย่ วมอยู่่� วยได้แก่ โ คข้ออักเส โ คห อดเลืือดสมองอุดตัน โ คห อด มอุดก้� นเรื้้� อรััง โ ค ง ะ ะส โดยภาวะความเจ็็ วดหื อความไม่ส ยตัว กโ คดังกล่่าว อาจมีีผลร กวนก นอน หื อ ำ �ให้้ต องต่� นมาเข้้าห องนำ� �บ่่อย ๆ เช่น โ คต่อมลููกหมากโต ในขณะที่่� อีกกลุ่่มหน่� งอาจมีีความสัมพัันธ์กัับโ ค งจิิ ตใ เช่น ภาวะซึึมเศร้้า ภาวะวิตกกังวล นอก กน้� นยังมีย งชนิดซึ่� งอ ำ �ให้ผู้้� สูงอายุนอนไม่หลั ได้้ หื อยาที่่� มีฤทธิ์์� ำ �ให้้่วงตอนก งวันก็อาจส่่ง ให้ ผู้้� สูงอายุนอนตอนก งวันมากแล้้วนอนไม่หลั ในตอนก งคืน เป็็นต้น ลัักษณะคำ �ถามที่่� ควรถามผู้้� ที่่� มีีัญหาการ อ 1. ะยะเว ที่่� ไ เข้้นอน เว ที่่� ใช้้้� งแต่เข้้นอน นหลัิ ง (sleep latency) เว ที่่� ต่� น จำำ �นวนครั้้� งแ ะ ะยะ เว ที่่� ต่� น แ ะเว ที่่� ลุุกออก กเตียง เพื่� อห ะยะเว ที่่� หลั ได้้ทั้� งหมด 2. คุณภ ก นอน เป็็นความรู้้� สึกของผู้้� ป่่วยเก่� ยวกัับคุณภ ก นอนของตัวเอง ความพึึง อใ 3. ฤติก มแ ะสภ แวดล้้อม ได้แก่ ก ำ �กิ ก มอ่� นๆ ที่่� ไม่ใช่ก นอน นเตียง (การดููโ ศน์ โทรศััพท์ อ่านหนังสือ) สิ� งแวดล้้อมในห้องนอน (อุณหภููิห้อง แสงสว่าง เสียง) คู่นอนแ ะสัตว์เลี้� ยง ต อด นสาเหตุที่่� ผู้้� ป่่วยคิดว่ ำ �ให้้่� นนอน